Koliko ste samo puta prolazili ulicom Vožda Karađorđa dolazeći do stanice policije, sređujući dokumenta, često i ne znajući da se u kući pored nalazi najveće blago sečanjske opštine?
U sređenoj staroj „švapskoj“ kući trenutno se nalazi Obrazovno kulturni centar, u čijim prostorijama se može posetiti Stalna arheološka postavka delića istorije sa ovih prostora koja datira čak iz perioda bronzanog doba.
Potreba za muzejom došla je upravo od kompleksne i dinamične istorije koja je baš na teritoriji opštine Sečanj ostavila toliko svojih tragova. Ako ste se pitali šta označava ona impresivno žičano gvozdena figura na ulazu u Sečanj (ne, nije Hercegovac koji leži), odgovor ćete naći upravo u ovom muzeju, koji je otvoren svakog radnog dana do 14.00 časova. Ljubazno osoblje OKC-a će vas sigurno sprovesti i pokazati vam šta je pre nekoliko hiljada godina bilo na ovim prostorima.
Kako bismo pokušali da i slučajne posetioce dovedemo do ove zaista vredne postavke, turistički značajne za opštinu Sečanj, redakcija NMR Info u saradnji sa OKC-om i drugim institucijama i meštanima će ubuduće raditi na tome da ovakvo bogastvo ne ostane neprimetno.
Za početak, pročitajte šta je sve pronađeno u atarima opštine Sečanj. Tekst i opise smo ljubazno preuzeli iz vodiča stalne arheološke postavke Sečanj, uz redakturu redakcije NMR Info.
Dinamični događaji koji sežu duboko u bronzano doba, ostavili su i više nego vredne tragove na prostoru opštine Sečanj, zbog čega je pre sve ga zaslužna reka Tamiš.
Dragocenosti su pronađene prvo slučajno uz građevinske radove, kopanjem kanala ili radom na ciglani. A kasnije podrobnim arheološkim istraživanjima, čime su pruženi najstariji materijalni dokazi o postojanju određenih kultura na ovim prostorima.
Doktor Borislav Jankulov, meštanin Jaše Tomića utvrdio je arheološka nalazišta koja se prostiru od Selišta do „Janjog budžaka“, a nizvodno Tamišom, u pravcu sela Boka, zatim prostor takozvane „Govedarove humke“ na desnoj obali Tamiša u blizini sela Šurjan. Tu su i prostori pod nazivom Grešari, Modoš i Kertes.
U samoj okolini Sečnja, takođe na obali Tamiša, otkriveno je nekoliko značajnih i dragocenih nalazišta koja su ujedno i arheološki zaštićena.
Na ciglani „Radovanov“, pronađena su tri lokaliteta shodno nazvana „Ostave“ po uzoru na sakupna mesta koja su nastala iz tog perioda. Sečanj tako ima tri „Ostave“ čiji keramički fragmenti datiraju iz poznog bronzanog doba.
Treba spomenuti i da je prilikom izgradnje fabrike alatnih mašina pronađena keramika čiji fragmenti datiraju iz srednjeg veka. Vredan lokalitet predstavlja i otkrivena srednjovekovna nekropola u „Ataru C“, čije poreklo datira iz prve polovine 13. veka.
Pronađene ostave keramičkih i gvozdenih fragmenata posledica su ratnih previranja i nemirnih vremena čestih dukoba, zbog čega se sve skrivalo na jednom mestu. To je ujedno bio jedini način da vlasnik sačuva svoje dragocenosti. Zanimljivo je da su bronzani predmeti sa ovih prostora pronađeni u glinenoj posudi na jednom mestu, ali da je ona iz druge polovine 19. veka.
Ovo je ujedno i jasan znak da „Ostave“, zbog kojih su sečanjski lokaliteti i dobili ovo ime imaju ogromnu vrednost. Same ostave se dele prema tri postojeća tipa. Mogu biti livnice, skrivnice i votivne. Votivne sadrže jednu vrstu predmeta i predstavljaju zavetni dar nekom božanstvu. Ostave iz Sečnja se upravo prema svom sadržaju mogu odrediti kao votivne.
„Ostava 1“
Pozno bronzano doba
Od 1250. do 1000 pne.
„Ostava 1“ pronađena je slučajno prilikom zemljanih radova na ciglani „Radovanov“, Sečnju, 1957. godine. Ciglana se nalazi južno od Sečnja, na levoj obali Tamiša, na uzvišici koja se pruža u pravcu istok – zapad. Zahvaljujući nastavniku Stojanu Putiću, bronzani predmeti su sačuvani i poklonjeni Narodnom muzeju u Zrenjaninu.
Pronađeno je ukupno 26 predmeta u ovoj ostavi, među kojima su oružje, oruđe i ukrasne sitnice. Pronađena su dva zatupljena vrha koplja tri šuplje keltske sekire.
Među ukrasnim predmetima koji su pronađeni su gvozdene narukvice, narukvice sa ornamentima i karike. Najvredniju stvar u ovoj kolekciji predstavlja posamentrijska fibula, odnosno ploče luka. One su identične i komponovane su od osam spiralnih navoja sa odgovarajućom spiralom. Ovaj nalaz je ujedno i najvredniji koji se može naći u Vojvodini.
„Ostava 2“
Pozno bronzano doba
1250. do 1000. godina pne.
Ostava 2, otkrivena je takođe slučajno, ponovo na ciglani „Radovanov“, gde i Ostava 1, prilikom zemljanih radova 1972. godine. Jedan od radnika iz Sečnja je pronašao i sakupio predmete i poklonio ih Narodnom muzeju u Zrenjaninu.
Ostava sadrži 120 ukrasnih predmeta: ukrasni nakit za kosu od udvostručene žice sa tordiranom petljom, zatim fragmenti pojasa od bronzanog lima sa ukrasom horizontalnih linija, bronzani privezak, limene ukrasne ploče ukrašene koncetričnim krugovima, ukrasna dugmad kalotastog oblika sa zašiljenim ili prebačenim krajevima i nanogice.
„Ostava 3“
Pozno bronzano doba
od 1250. do 1000 pne.
Ostava 3 je takođe otkriveno na isto nalazištu gde i Ostave 1 i 2 prilikom zemljanih radova. Predmete na ovom lokalitetu je takođe pronašao radnik iz Sečnja, koje je kasnije poklonio Narodnom muzeju u Zrenjaninu.
Na ovom lokalitetu su pronađeni predmeti koji su podeljeni na oruđe i ukrasne predmete. Tu su šuplje keltske sekire, spiralne narukvice i nanogice, jedan trodirani trokves sa uvijenim krajevima i glatki bez ukrasa.
Fabrika alatnih mašina
Sečanj
14-15 vek
Arheološka istraživanja na lokaciji fabrike alatnih mašina izvršena su 1978. godine. U toku istraživanja je istražena površina od 500 metara kvadratnih. Otkriveni su ostaci fragmenata kućnog amorfnog oblika, jame i fragmenti keramike. Brojni fragmenti keramike pripadaju kotlićima sa primesom peska u fakturi, rađeni na vitlu, a hronoški se datiraju iz 14-15 veka.
Na lokalitetu su pronađena i četiri skeleta, to dvojni grobovi, muški i ženski, koji se dodiraju nogama sa posudama pored tela, okrenutim licem jedan prema drugom.
Srednjovekovna nekropola
„Atar C“ Sečanj
Nalazište „Atar C“ nalazi se oko 3 kilometara od Sečnja, na obali Tamiša. U toku 2010. i 2011. godine na nalazištu su urađena zaštitna arheološka iskopavanja. U toku istraživanja otkriveno je praistorijsko naselje iz bronzanog doba i 40 ljudskih skeleta (muški, ženski i dečiji), koji pripadaju srednjem veku.
Vredan nalaz je bronzani prsten koji pripada periodu između 11. i 13. veka. Na osnovu pronađene keramike i prstena, kao i načina sahranjivanja (u ispruženom položaju, ruke pored tela, orijentacije grobova zapad – istok, retko sa opekom pored grobova), nekropola pripada perodu između 11. i 13. veka.
N.Š.